Issues

Wat is een issue?

Je kunt issues het beste definiëren als de onderwerpen waar het in de politiek en de samenleving om draait. Issues hebben veel impact op de samenleving, een persoon of de reputatie van een organisatie. Het zijn onderwerpen die veel emoties oproepen en waar mensen zich sterk bij betrokken voelen. Een groep Nederlanders onderkent dit en wil dat het issue wordt opgelost. Zij vragen om gericht beleid, een andere maatschappelijke keuze of een politiek besluit.

Bij een issue is er meestal geen acute dreiging voor de organisatie, de directe tijdsdruk is afwezig. De urgentie voor de toekomst wordt wel degelijk gevoeld, maar bouwt zich langzaam op, in tegenstelling tot de acute dreiging van een crisis. Er is nog genoeg tijd en rust om een weloverwogen besluit te nemen.

Wat voor issues zijn er?

Negatieve versus positieve issues

Het woord issue wordt in het dagelijks spraakgebruik vooral in een negatieve context gebruikt en heeft daardoor een negatieve bijklank. Dat is jammer, want dat doet geen recht aan de kracht van het woord en de emoties die issues oproepen. Dat kunnen inderdaad kwesties zijn die mensen afwijzen. Maar net zo vaak gaat het om kwesties die hen dierbaar zijn.

De meeste issues zijn zowel positief als negatief, anders is het al snel geen issue meer. Degene die over het issue communiceert, bepaalt of het positief of negatief wordt gebruikt. Een duidelijk voorbeeld is de aanhoudende discussie over het al dan niet racistische karakter van zwarte piet.
Een aantal Nederlanders ziet hierin een verwijzing naar het koloniale verleden van Nederland en wil dat zwarte piet uit het straatbeeld verdwijnt. Anderen beschouwen het juist als een oer-Hollandse traditie die ze koste wat kost in stand willen houden.

Of neem de plofkip, door Wakker Dier op de agenda gezet als ultiem voorbeeld van dierenleed. De organisatie heeft door dit issue veel steun gewonnen voor de verduurzaming van de voedselketen. Ook heeft dit issue bijgedragen aan het feit dat steeds meer Nederlanders minder vlees eten.
Als het sentiment rondom een issue vooral negatief is, willen de meeste organisaties er hun vingers niet aan branden. Uit angst voor hun reputatie en omdat ze het effect vaak niet kunnen overzien. Wat roept een omroep over zich af die zwarte piet in de ban doet? Hoeveel klanten verliest de supermarkt die plofkip in de vitrines houdt?

Andere issues zijn overwegend positief. Bijvoorbeeld het streven naar een rookvrije generatie, een initiatief van de Hartstichting, het KWF en het Longfonds. Doel is kinderen zo min mogelijk met tabak in aanraking te laten komen in de hoop dat ze daardoor als tiener niet gaan roken. Juist op die leeftijd zijn kinderen het meest verslavingsgevoelig. Het streven
kent in de uitvoering weliswaar voor- en tegenstanders, maar bijna iedereen is het met het doel eens. Ook niet-rokers. Of neem de Groene Sint, waarmee Oxfam Novib de strijd aanging tegen ‘foute’ chocoladeletters. Wie is er tegen eerlijke handel? Niemand toch?

Tamme versus wicked issues

Veel issues zijn behapbaar. Ze kunnen hardnekkig zijn, maar zijn uiteindelijk oplosbaar. We noemen ze daarom wel tam of routinematig. Tamme issues zijn overzichtelijk, goed te definiëren en hebben een duidelijk eindpunt. De discussie over vuurwerk afsteken lijkt bijvoorbeeld ingewikkeld, maar is best op te lossen. Als er genoeg draagvlak is, kan er immers een verbod komen. De juiste oplossing is te vinden door verschillende oplossingen uit te proberen of door te analyseren hoe vergelijkbare issues zijn opgelost. Wie eenmaal een keer een tam issue heeft opgelost, kent de routine. Een volgende keer wordt het daardoor gemakkelijker een vergelijkbaar issue op te lossen.

Wicked of weerbarstige issues zijn minder snel op te lossen. Deze issues hebben een veelvoud aan stakeholders met ieder heel verschillende belangen. Aan wicked issues zitten zo veel haken en ogen dat elke mogelijke oplossing weer nieuwe problemen tot gevolg heeft. En geen van de stakeholders kan het issue alleen oplossen: vaak zijn ze het al niet eens over de definitie van het probleem, laat staan over de oplossing ervan. Het is dan ook de vraag of het eigenlijk wel mogelijk is om een wicked issue op te lossen. Omdat informatie onvolledig is of elkaar tegenspreekt, omdat er een groot aantal partijen bij betrokken is met zeer veel verschillende opinies, omdat er grote economische belangen mee gemoeid zijn en omdat het issue verbonden is met andere omvangrijke issues. Voorbeelden van wicked issues zijn veelomvattende onderwerpen als klimaatverandering, betaalbaarheid van een goed zorgstelsel, verkeersveiligheid, armoede en sociale ongelijkheid. Voor deze issues is nooit één
ultieme oplossing te vinden.

Zes kenmerken van wicked issues

Wicked issues zijn niet duidelijk te definiëren. Ze zijn verstrengeld met andere issues en er is niet één oorzaak voor het issue aan te wijzen.
Wicked issues kennen veel tegenstrijdige belangen. Elke partij heeft zijn eigen ideeën over het probleem en hoe dit kan worden opgelost. Het lukt nooit om een complete lijst met mogelijke oplossingen te maken.
Wicked issues laten zich moeilijk in cijfers vangen omdat ze zo complex zijn.
Wicked issues zijn uniek. Ervaring met vergelijkbare issues helpt niet bij het vinden van een oplossing, trial and error evenmin. En omdat de oplossing vaak onverwachte gevolgen heeft, is in feite elke keuze er een op goed geluk.
Wicked issues kennen geen winnaars en verliezers. Een oplossing is nooit goed of slecht, maar altijd een persoonlijke keuze.
Degene die de oplossing bepaalt, wordt vaak verantwoordelijk gehouden voor de gevolgen van deze keuze omdat die veel impact heeft en niet gemakkelijk te rechtvaardigen is.

Valence issues versus position issues

Een andere indeling van issues komt uit de politieke arena. Daar wordt onderscheid gemaakt tussen valence en position issues. Bij valence issues – ook wel verbindingsissues genoemd – zitten alle betrokkenen op één lijn. Ze delen dezelfde normen en waarden, hebben dezelfde voorkeuren en streven hetzelfde doel na. Denk aan economische groei, lage werkloosheid, goed onderwijs, terugdringen van de criminaliteit of een goede gezondheidszorg. Dit zijn issues die mensen verbinden, alleen zijn ze het vaak niet eens over de manier waarop dit doel bereikt kan worden. Bij position issues ligt dat anders. Hierbij hebben betrokkenen hun eigen voorkeuren, wat leidt tot andere standpunten en keuzes. Position issues haken in op tegengestelde meningen en belangen. Het zijn de issues waarmee politieke partijen zich ten opzichte van elkaar positioneren. Voorbeelden zijn euthanasie, de doodstraf, abortus, drugs, belastingen en roken. Of een issue een valence issue of een position issue is, kan per land verschillen en hangt af van de cultuur en de normen en waarden. Het onderscheid is van belang om de impact van het issue op de organisatie te kunnen inschatten.

Begrippenlijst