Lobbyen

Wat betekent lobbyen?

Lobbyen is het geheel van rechtmatige acties dat wordt ondernomen om de (politieke en ambtelijke) besluitvorming te beïnvloeden.

Lobbyen komt ook veelal neer op algemene mensenkennis, aangezien je constant met mensen te maken hebt. Als lobbyist moet je ook het juiste aanpassings- en inlevingsvermogen hebben omdat je je als een soort kameleon moet kunnen opgaan in je omgeving en door de bril van verschillende stakeholders naar de situatie moet kunnen kijken.

In welke situaties wordt lobbyen ingezet?

Wanneer er iets bereikt moet worden kan lobbyen hieraan bijdragen. Elke lobby heeft in principe hetzelfde doel: de lobbyboodschap moet de beslisser overtuigen. Elke lobby is gebouwd op een standpunt, met argumenten waarmee je de beslisser probeert te overtuigen.

Hoe gaat het lobbyen in zijn werk?

Lobbyen doe je altijd met een duidelijke lobbyboodschap. Al helemaal als je te maken hebt met concurrentie of tegenstand dan moet je lobbyboodschap zich onderscheiden van al die andere. Hij moet daarvoor voldoen aan een aantal eisen. Hij moet origineel en makkelijk te onthouden zijn, zodat de boodschap blijft hangen bij degene die je wilt beïnvloeden, maar ook bij de kranten- en of website lezer, de tv-kijker, de radioluisteraar. De volgende zeven kenmerken onderscheiden een goede lobbyboodschap:

Helderheid: de boodschap moet concreet zijn. Hoe tastbaarder hoe relevanter.
Beknopt: in een paar zinnen moet je je boodschap kunnen uitleggen.
Appellerend: de lezers aandacht moet getrokken worden.
Aansluitend: de boodschap moet inhaken op standpunten en wensen van anderen. Actualiteit is dus essentieel
Onderscheidend: in helderheid, vorm en creativiteit wijkt je boodschap af van die van je concurrenten of tegenstanders.
Feitelijk correct: wanneer je cijfers en feiten aandraagt moeten deze helemaal kloppen, rond ook niet af of maak de feiten mooier dan ze zijn.
Geloofwaardig: de boodschap is realistisch en haalbaar.

Wat is het werk van een lobbyist?

Pas als er een gedeeld belang is, kun je met elkaar samenwerken. Dus los van het verzamelen en op papier zetten van de argumenten en belangen die een lobbyist vertegenwoordigt, verdiept een lobbyist zich in de belangen en onderliggende beweegredenen van zijn (vele) gesprekspartners.

Naast huiswerk om hierachter te komen, zorgt een lobbyist ervoor dat afspraken met betrokkenen gepland worden, en volgt deze afspraken op. Het is een continue proces van verkennen, verdiepen, verbinden en vertegenwoordigen dat zich over een langere periode afspeelt.

Verschillende manieren van lobbyen

Er bestaan verschillende manieren om te lobbyen. Zo kan er bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van een position paper. In dit geval verwerk je de lobbyboodschap in een lobbybrief, ook wel position paper genoemd. Hierin probeer je je boodschap zo bondig en duidelijk mogelijk op te schrijven zodat de lezer je boodschap overneemt en gebruikt in een vergadering, in een politiek debat, in een speech of in een gesprek met een ander die ook overtuigd moet worden. Een goede position paper is kort en heeft een duidelijk geformuleerde boodschap waarbij niet te veel gebruik is gemaakt van vakjargon. Daarnaast worden in position papers de twee belangrijkste argumenten voor beide partijen genoemd, een overdaad aan argumenten verzwakt de boodschap. De lobbybrief wordt afgesloten met wat je van de ander wilt en contactgegevens van iemand die voor de ontvanger bereikbaar is. Ten slotte is het belangrijk dat de position paper lekbestendig is.

Een andere manier om te lobbyen is een werkbezoek. Het organiseren van een werkbezoek helpt mee om bijv. Kamerleden een duidelijk beeld te laten zien hoe het in de praktijk werkt. Tijdens zo’n werkbezoek is het van groot belang om niet alle politici en ambtenaren tegelijkertijd uit te nodigen. In overleg met politici en ambtenaren stel je een programma samen (denk daarbij aan geschikte datum/dag, tijdsduur, locatie etc) en je zorgt voor een goed gedetailleerd draaiboek. Politici en ambtenaren willen toelichting krijgen, maar vooral ook vragen kunnen stellen, geef daar ruimschoots te mogelijkheid toe.

Daarnaast kan gebruik worden gemaakt van een lobbygesprek. Het winnen van vertrouwen en een langdurige relatie van wederzijds respect op basis van gelijkheid is hetgeen waar je het meeste mee bereikt. Hierbij is het belangrijk goed geïnformeerd te zijn. Probeer erachter te komen wat de onderliggende laag is bij je gesprekspartner, waar wil die nou echt naartoe of juist van weg. Wees tijdens het gesprek zo beknopt mogelijk en hou je eigen emoties buiten beschouwing, laat je niet te veel meeslepen. Inspelen op de emoties van je gesprekspartner is daarentegen wel een slimme tactiek, maar deze kan dus ook op jou worden toegepast. Kijk daarvoor uit.

Het is als adviseur belangrijk je rol goed af te stemmen met de opdrachtgever. Ga je wel of niet mee naar het gesprek? Zo wel, wat is dan precies je rol in het gesprek? In de meeste gevallen is het handig om de rol van ‘moderator’ aan te nemen om het gesprek te kunnen sturen wanneer nodig. Dit betekent ook dat je soms streng moet optreden tegen je opdrachtgever, door deze bijvoorbeeld gerichte vragen te stellen om het juiste antwoord uit je opdrachtgever te krijgen. Omdat het soms wellicht wat onnatuurlijk aanvoelt is het van belang deze rolverdeling van tevoren goed door te spreken met de opdrachtgever. Aan het einde van een lobby gesprek is het gebruikelijk je position paper te overhandigen en een nieuwe afspraak te maken.

Tips voor een goede lobby

Maak een lobby plan – zonder plan geen succes.
Bedenk goed wat je lobbydoel is – zonder doel ga je zwemmen.
Formuleer je belangrijkste (kern)boodschap – je krijgt soms maar één kans, dus zorg dat je goed weet wat je boodschap is.
Zet je relevante stakeholders op een rij – maak een overzicht van de belangrijkste spelers in het veld en wat hun belang is.
Bepaal je lobbystrategie – welke stappen en tussenstappen moet je zetten om je doel te behalen?
Verbind je met bondgenoten – hoe breder de lobby, hoe groter de kans van slagen is.
Bepaal de juiste timing – als je te laat instapt liggen de standpunten vaak al vast. Zorg dat je weet wanneer je invloed het grootst is, vaak is dit aan het begin van een issue.
Kies je lobbyinstrumenten – ga je voor een persoonlijk gesprek, stuur je een brief, verstuur je een persbericht of stuur je een ingezonden brief naar een dagblad? Kies je middelen.
Neem je interne organisatie mee in je plannen – ga goed voorbereid op pad en zorg dat je organisatie achter je visie en plannen staat. Koppel ook terug. Zo zorg je voor interne betrokkenheid.
Kom ook iets brengen en niet alleen halen, zorg voor een win-win situatie.

Begrippenlijst