Campagnevoeren anno 2021

Onder Nederlandse politieke partijen zijn sociale media in de huidige coronatijd belangrijker dan ooit: de verkiezingscampagne is namelijk grotendeels digitaal. Sociale media zijn de laatste jaren snel opgekomen. Het zijn actieve media: gebruikers maken zelf content en passen andermans content aan. Daarnaast circuleren berichten snel, doordat gebruikers het naar elkaar doorsturen. Partijen maken onder andere gebruik van Twitter, Facebook en Instagram. TikTok is een relatief nieuw sociaal medium dat aan dit lijstje toegevoegd kan worden. Op welke manier maken politieke partijen gebruik van sociale media?

Allereerst de praktische zaken. In dit overzicht worden de partijen VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, PvdD, 50PLUS, SGP, DENK, FvD en BIJ1 meegenomen, met de sociale media Facebook, Instagram, Twitter en TikTok. De eerste drie zijn inmiddels conventionele media, terwijl TikTok juist enorm aan het groeien is. Het aantal gebruikers van TikTok groeide in 2020 namelijk met 149% tot 1,7 miljoen. Waar het bij Instagram draait om foto’s, draait het bij TikTok om video’s. Specifieker: audio. Gebruikers kunnen audio van andere video’s gebruiken voor eigen video’s. Op deze manier ontstaan er trends van bijvoorbeeld een dansje op een bepaald liedje. De video’s mogen drie tot zestig seconden lang zijn. Rond TikTok spelen een aantal issues, die vooral te maken hebben met de privacy. Zo vinden organisaties als de Consumentenbond dat TikTok kinderen te weinig beschermt tegen mogelijk schadelijke inhoud van video’s en is het onduidelijk welke gebruikersdata verzameld worden. In de VS verbood de regering van Trump de app zelfs bijna, omdat men vreesde dat gegevens van Amerikaanse burgers in Chinese handen zouden komen.

TikTok laat expliciet geen politieke advertenties toe. De andere media wel; hiervoor ontwikkelde de UvA bijvoorbeeld een dashboard met data over de aantallen advertenties van de partijen en de kosten daarvan. Het is ook interessant om te kijken naar wat de partijen zelf plaatsen op hun sociale media.

Facebook

Allereerst Facebook. Alle partijen hebben een Facebookpagina, variërend in het aantal volgers van rond de 7400 (PVV en BIJ1) en 264.000 (FvD). De pagina van Geert Wilders heeft veel meer volgers dan de PVV, namelijk meer dan 400.000. Op Facebook delen alle partijen vooral linkjes naar andere kanalen, zoals een nieuwsbericht of een livesessie op YouTube. Daarnaast is een gemene deler dat er fragmenten van debatten of interviews met Kamerleden en kandidaten gedeeld worden. Ook delen alle partijen berichten van hun kandidaten die zich uitspreken over een relevant onderwerp. Opvallend is dat de PVV vooral andere berichten op Facebook deelt en daar een commentaar bij zet.

Instagram

Op Instagram zijn bijna alle partijen te vinden, alleen de PVV heeft geen account. Geert Wilders wel, met 171.000 volgers. Niet alle partijen zijn geverifieerd door Instagram. Dit is een tool waarmee Instagram laat zien dat het een account is met een ‘echte’ organisatie erachter. Veel mensen zien de verificatie als een soort blijk van vertrouwen en het is statusverhogend. Alleen 50PLUS en BIJ1 zijn niet geverifieerd. Het aantal volgers varieert van 522 (50PLUS) tot 36.000 (VVD). Opvallend is dat het account van de VVD vrijwel alleen memes plaatst, wat een groot verschil is met hun Facebookpagina. D66 heeft een duidelijke esthetiek, met hetzelfde kleurschema in ieder bericht. De PvdA plaatst veel standpunten, die altijd worden ingeleid door een filmpje van een ‘gewone’ burger. Verder plaatst DENK vrijwel exact dezelfde berichten als op Facebook: onder andere video’s van de tour door Nederland en promotie van kandidaten. Bijna alle partijen plaatsen foto’s van de fysieke campagne en standpunten, behalve de VVD, die dus alleen memes plaatst.

Twitter

Twitter is een medium dat vooral om teksten met een beperkt aantal tekens draait. Wederom alle partijen hebben Twitter-accounts, behalve de PVV. Geert Wilders daarentegen opnieuw wel. Ook op Twitter bestaat de verificatietool. Hier zijn alleen 50PLUS, FvD en BIJ1 niet geverifieerd. 50PLUS heeft het minste aantal volgers, namelijk 6700. De VVD heeft de meeste volgers, namelijk 250.000. Geert Wilders is hierbij niet meegerekend; hij heeft 855.000 volgers. Twitter heeft als kenmerk dat er veel geretweet wordt: het delen van andermans Tweets. Alle partijen doen dit dus ook veelvuldig. Meestal zijn het Tweets waarin de lijsttrekker een standpunt inneemt of iets promoot. GroenLinks en de FvD retweeten ook mensen die niet direct aangesloten lijken bij de partij. Ook op Twitter promoten de partijen andere kanalen, zoals een filmpje op YouTube of een podcast op Spotify.

TikTok

Dan TikTok. Biedt dit medium iets nieuws ten opzichte van andere media? Niet alle partijen hebben TikTok nog ontdekt en geen van de accounts is geverifieerd. De VVD, SP, GroenLinks, DENK en de jongerenafdeling van BIJ1 hebben serieuze accounts op TikTok, waarbij het aantal volgers varieert van rond de 70 (SP) tot 23.000 (VVD). Er bestaat verder een ‘supportpagina’ voor FvD. Het CDA en D66 hebben inactieve accounts. De accounts van de VVD en GroenLinks zijn duidelijk gericht op jongeren, er worden bijvoorbeeld fragmenten van debatten geplaatst met onderwerpen die relevant zijn voor jongeren. Beide partijen gaan mee op (audio)trends en koppelen hun eigen inhoud eraan. Opvallend is dat een toespraak van Jesse Klaver over de noodzaak van een divers kabinet de meest populaire video van GroenLinks is, terwijl bij de VVD vooral TikToks met humor populair zijn, zoals een video van een ‘stare-down’ tussen Mark Rutte en Rico Verhoeven. De SP heeft TikToks met woordelijke standpunten en fragmenten uit interviews met Lilian Marijnissen. DENK plaatst ook fragmenten van debatten, maar vooral vlogs van hun tour door Nederland. De jongerenafdeling van BIJ1 koppelt haar video’s niet aan standpunten, maar bespreekt meer algemene maatschappelijke onderwerpen, zoals vluchtelingen. Tegelijkertijd gaan ze ook mee met trends, zoals het gebruiken van een populaire audio.

De weinig Nederlandse partijen die op TikTok zitten, richten zich vooral op jongeren. Dit is logisch, aangezien TikTok vooral populair is onder jongeren. En het is een slimme zet, aangezien veel van deze jongeren voor het eerst mogen stemmen dit jaar.