Corona Insights: De noodzaak van optimisme in tijden van crisis
Jacco van der Tak: “Creativiteit is juist nu in deze crisis noodzakelijk om zo oplossingen te verzinnen en dingen mogelijk te maken waarvan we nooit dachten dat het mogelijk was”.
Issuemakers Sybrig van Keep, Bas Lans en Noor Broeders gingen in gesprek met Jacco van der Tak, Directeur Corporate Affairs & Communicatie bij de Nederlandse Spoorwegen. Ondanks de vele uitdagingen die deze crisis met zich mee brengt blijft hij optimistisch, maar dat noemt hij dan ook meer bittere noodzaak.
Als onderdeel van de vitale sector zijn de werkzaamheden van Jacco van der Tak, Directeur Corporate Affairs & Communicatie bij de Nederlandse Spoorwegen, niet stil komen te liggen. In tegendeel zelfs, het is een tijd van en-en-en. Uitdagend, ja. De coronacrisis vergt buiten het in de benen houden van de basissystemen, gebruikelijke werkzaamheden en besluitvorming immers ook forse werkzaamheden op het gebied van veiligheid en (crisis)communicatie. Vraagstukken rondom het veilig en verantwoord op – en afschalen van dienstverlening en de daarbij komende kosten worden afgewisseld met het continu schakelen tussen buiten en binnen en dus externe- en interne dialoog. Maar bij de pakken neer zitten, doet Van der Tak niet, hij kijkt liever vooruit.
Van der Tak: “De crisis is ongekend, allereerst voor de volksgezondheid, maar zeker ook qua druk en schade voor de economie. NS is een maatschappelijke onderneming die deze forse implicaties voelt. Op basis van de huidige inzichten is alleen al dit jaar de impact op NS ruim een 1 miljard euro negatief. We denken op dit moment dat we ook de komende jaren effecten zullen zien op het reizigersgedrag. Maar mezelf daarbij neerleggen vind ik niet heel erg constructief. De vraag is meer: ‘hoe komen we hier gezamenlijk doorheen en vooral hoe komen we hier uiteindelijk ook beter uit’. Ben ik optimistisch? Ja, maar ik noem dat dan ook meer bittere noodzaak.”
Het belang van interne communicatie
Er lopen vanuit de NS in deze tijd veel externe gesprekken met andere openbaarvervoerbedrijven, reizigersorganisaties, bewindspersonen en ministeries, ProRail, De Europese Commissie en decentrale overheden. Van der Tak benadrukt echter dat deze crisis ook veel doet met mensen binnen het bedrijf en dat goede interne communicatie daarom essentieel is. Doordat sommige werknemers meer op afstand zijn komen te staan en vanuit thuis werken en anderen nog wel fysiek aanwezig zijn op b.v. de stations, is het belangrijk om de onderlinge verbondenheid binnen het bedrijf te waarborgen, en dat ook echt door alle werknemers te laten voelen. Webinars om in dialoog te gaan, sympathieke kaarten-stuur-acties door collega’s om betrokkenheid te tonen en spontane bel- initiatieven kriskras door het bedrijf zijn volgens Van der Tak “prachtige voorbeelden die op dit moment wezenlijk belangrijk zijn voor de verbondenheid en veerkracht van het bedrijf”. Zelf draagt Jacco van der Tak en de raad van bestuur hier ook aan bij door iedere dag een tiental medewerkers te bellen “dat versterkt het saamhorigheidsgevoel: we kunnen dit samen aan, samen sterker!”.
Een crisis versnelt dingen
Daarbuiten merkt hij dat een crisis bepaalde processen versnelt doordat men nu snel, inventief en intensief met elkaar moet schakelen. Van der Tak: “Normaal gesproken zit je soms in stellingen vast, ga je kijken wat zit erachter dat standpunt en zijn onze belangen verenigbaar of niet? Dat vraagt tijd. Die tijd ontbreekt nu.” Voor veel partijen met wie hij samenwerkt ontwikkelt de informatie zich per dag en is er dus geen ruimte om alles uitgebreid door te nemen. Uiteraard vraagt de dialoog met partners zorgvuldigheid, maar volgens Van der Tak zitten er ook positieve kanten aan: het brengt namelijk snel nieuwe relaties tot stand want iedereen toont grote bereidheid om efficiënt samen te werken. Verder biedt deze crisis niet alleen kansen op het gebied van samenwerking maar laat het ook nieuwe mogelijkheden zien voor bestaande structuren en gewoontes. Van der Tak: “In de spits reizen, is dat nog nodig of gaan we van deze crisis leren dat dat niet nodig is en daar veranderingen in aanbrengen? We zijn intelligent dicht gegaan, en dus moeten we ook intelligent weer open. En dan is het belangrijk om bepaalde positieve ontwikkelingen in deze crisis mee te nemen in het tijdperk na de crisis.”
Samen vooruitkijken
Het is de kunst om in die herstelfase dingen te doen die de samenleving uiteindelijk beter en duurzamer maken. Belangrijke thema’s voor Van der Tak daarin zijn bijvoorbeeld het verder verbeteren van internationaal treinreizen, de herwaardering van het publieke belang en het de mogelijkheden tot spreiden van reizigersstromen. Cruciaal daarvoor is om met z’n allen verder te kijken, “en het belang te benoemen van creativiteit om zo oplossingen te verzinnen en dingen mogelijk te maken waarvan we nooit dachten dat het mogelijk was”. Naast een herstelagenda blijft het belangrijk te werken aan een gezonde ambitie voor de mobiliteitsector. Denk bijvoorbeeld aan de blijvende noodzaak tot investeringen in infrastructuur om duurzame mobiliteit in de toekomst te faciliteren. Deze investeringen zijn wat van der Tak betreft ook van belang als economische structuurversterking. Juist nu.
