Wordt het ooit nog wat met de invloed van de gewone burgers in Den Haag?
Veel onrust en protesten in de samenleving hebben de laatste jaren een gelijke oproep: ze voelen zich niet gehoord. Is Den Haag het luisteren verleerd of ligt het probleem elders?
Alberto Alemanno is de goeroe van de burgerlobby. Italiaan van geboorte, hoogleraar en oprichter van The Good Lobby, een club die burgerlobby’s helpt betere toegang tot de macht te krijgen. Of mooier nog, in zijn woorden: ‘equalizing access to power’.
Pasgeleden sprak hij op het World Economic Forum in Davos en deze week in Bilbao. Als we vertrouwen verliezen in de overheden, zouden grote bedrijven in het gat moeten springen om oplossingen te bieden voor grote maatschappelijke kwesties, zei hij tegen de CEO’s. De grote bedrijven laten het echter afweten. Ze ‘kapen’ de overheden door te lobbyen voor hun eigen belang. Daarmee blokkeren ze de maatschappelijke veranderingen. Zijn oproep in Davos: ‘Het is hoog tijd om lobby te democratiseren als een middel om het vertrouwen in onze samenlevingen te herstellen.’
Waar maakt Alemanno zich druk om? Die democratisering van de lobby is toch al flink aan de gang? De civil society laat al jaren van zich horen. Eva Rovers riep onlangs op tot echte democratie. De boeren en hun stikstofprotesten, het lokale verzet tegen windmolens, de protesten voor strengere klimaatmaatregelen, tegen racisme. En zo zijn er honderden andere doelen waarvoor gewone mensen in actie komen, soms luidruchtig, soms op de achtergrond.
De grote vraag is alleen: wordt het ook echt wat met de invloed van de burgerlobby op Den Haag?
Want het klinkt wel optimistisch van Alemanno, een fraai staaltje van wensdenken, dat we graag van een hartelijk applaus voorzien. Maar laten we ook realistisch blijven. Want echt opschieten doet het niet.
Om de burgerlobby gemakkelijker toegang tot macht te verschaffen, hebben we vooral de ontvangers van die lobby nodig: de politici en de topambtenaren. Zij moeten de deur open zetten voor de gedemocratiseerde lobby. En met die ontvankelijkheid wil het nog niet vlotten. Lees de analyses van twee doorgewinterde politieke journalisten, die allebei een jaar of tien waakhonden van de Haagse macht zijn geweest. Tom-Jan Meeus van NRC en Ariejan Korteweg van de Volkskrant.
Hun afscheidsverhalen liegen er niet om. We hebben te veel aan politiek en een te zwak bestuur. Er is te veel aandacht voor het Haagse hok vol opgewonden kippen. Te veel profileringsdrift van te veel politieke partijen. Hijgerigheid, waar journalisten te veel aandacht aan besteden. Te veel controledrift van ambtenaren de hun ministers te beschermen tegen de koude wind van media en Kamer.
Het toeslagenschandaal, de aardbevings-ellende voor de Groninger, het landsbestuur verliest aanzien bij de burgers. Ondanks de roep om meer transparantie en meer invloed van de burgers (daar hebben we Alemanno), houdt de Tweede Kamer de gesloten politieke cultuur in stand, van de ene generatie politici op de andere.
Nieuwe bestuurscultuur en meer aandacht voor de burgers? Als de Haagse mores al veranderen, dan is het langs de weg van de geleidelijkheid, schrijft Korteweg.
Geleidelijk? Dikke kans dat de burgerlobby daar niet op wacht.
Geschreven door Sybrig van Keep en Erik van Venetië. Co-auteurs van Public affairs in maatschappelijk perspectief. Met Arco Timmermans, Robert Coops en Rob de Lange.
