Nederland bungelt onderaan de lijst als het aankomt op vaderschapsverlof. Dat is niet alleen hopeloos ouderwets en een beperking van de vrijheid van mannen, maar ook schadelijk voor de maatschappij als geheel.

Dit opiniestuk van Marit Holman werd oorspronkelijk gepubliceerd in de Volkskrant op 8 maart 2025.

‘Jij bent toch niet zwanger geweest?’ ‘Kan je mooi een hobby gaan zoeken.’ Dit is het soort opmerking dat mannen in mijn omgeving te horen krijgen als ze extra geboorteverlof opnemen. Het is lang de culturele norm geweest om zorgtaken ongelijk te verdelen tussen mannen en vrouwen.

En hoewel deze standaard enorm gedateerd is – en al lang niet meer in lijn is met de wensen van jonge gezinnen en vaders – bekrachtigen we hem nog steeds met de ongelijke verdeling van zorg wanneer er een baby is geboren.

Vrouwen krijgen in Nederland zestien weken zwangerschapsverlof. Geboorteverlof voor de partner is één week, met de mogelijkheid om vijf aanvullende weken verlof op te nemen met doorbetaling van 70 procent van het loon. Met dat laatste bungelt Nederland ergens onderaan in het rijtje van EU- en Oeso-landen. Ter vergelijking: in Finland hebben beide partners recht op 160 dagen verlof voordat het kind 2 jaar wordt, en in Spanje is dat 16 weken lang 100 procent betaald verlof.

Een meerderheid van de jonge mannen in het Westen is dan ook voorstander van een meer gelijke verdeling van zorgtaken. Maar het korte vaderschapsverlof beperkt de vrijheid van mannen om hun rol als ouder gelijkwaardig vorm te geven. Omdat een gelijke verdeling in zorgtaken niet de culturele standaard is en deze niet gefaciliteerd wordt, zal dat niet snel gebeuren. We bekrachtigen een verouderde culturele norm die beklemmend kan zijn voor mannen.

Kritieke periode

Tegelijkertijd onderschatten we structureel de impact die een bevalling heeft op de vrouw. Dit gebeurt wel vaker bij leed van de vrouw – denk aan het inbrengen van spiraaltjes zonder verdoving. Het primaire fysieke herstel na een bevalling duurt minstens zes tot acht weken, maar volledig herstel kan maanden tot een jaar in beslag nemen. De zorglasten zijn juist in deze eerste weken het hoogst: een pasgeboren kind heeft 24/7-verzorging nodig en borstvoeding kan alleen de vrouw geven, met gebroken nachten voor haar tot gevolg.

Toch sturen we partners in Nederland juist in deze kritieke eerste periode weer aan het werk en dwingen we pas bevallen vrouwen om min of meer volledig te functioneren, ook als hun lichaam dit nog niet aankan. Dit verhoogt het risico op een post-partumdepressie en kan leiden tot burn-out. Volgens TNO valt 29 procent van de moeders binnen drie maanden na hun verlof ziek uit – in 55 procent van de gevallen voor langer dan 12 weken.

Een partner die jouw taken uit handen kan nemen die voor jou nog te zwaar zijn, is daarom onmisbaar. Waarom dwingen we vrouwen in deze cruciale periode tot mogelijke overbelasting, terwijl herstel op de lange termijn juist sneller gaat met adequate ondersteuning?

Arbeidsmarkt

Ook op de lange termijn zou de samenleving profijt hebben van meer partnerverlof. In landen met langer vaderschapsverlof (zoals in Scandinavië), zie je dat vaders structureel meer zorgtaken op zich nemen, ook op de lange termijn. Maar wanneer vaders weinig verlof opnemen, ontstaat vanaf dag één een scheve verdeling in de zorg voor het kind en blijven moeders automatisch de primaire zorgdragers. Dit patroon zet zich voort in de loopbaan van vrouwen en leidt tot ongelijkheid op de arbeidsmarkt.

Naast economische aspecten is beperkt vaderschapsverlof ook ongunstig voor kinderen. Onderzoek laat zien dat vaders die vaderschapsverlof opnemen sterkere banden hebben met hun kinderen, meer betrokken zijn bij de zorg voor hun kind en betere ouders kunnen zijn voor hun kinderen. Wanneer er al oudere kinderen zijn, is de komst van een broertje of zusje een ingrijpende verandering. Als beide ouders thuis zijn, hebben zij meer ruimte om hen hier goed in te begeleiden.

Het beperkte vaderschapsverlof in Nederland is, kortom, niet alleen hopeloos ouderwets, maar ook schadelijk. Voor kinderen, voor vrouwen, voor de economie, de maatschappij als geheel en voor mannen zelf. Een betrokken vader is geen luxe, maar noodzaak. Wanneer gaan we dat eindelijk erkennen?