Thought Leader Thursday | Jerry Afriyie – Racisme: “Ik denk dat issues aankaarten altijd inhoudt dat je waarschijnlijk één stap terug moet nemen om twee stappen vooruit te kunnen nemen.”

In de interviewserie ‘Thought Leader Thursday’ spreken wij elke donderdag een expert op het gebied van een specifiek issue. Waar de coronacrisis de hele samenleving opschudde, zijn wij benieuwd wat dit voor consequenties heeft gehad op het issuemanagement en thought leadership.

Deze week gingen wij in gesprek met Jerry Afriyie, dichter, mensenrechtenactivist en oprichter van o.a. Stichting Nederland Wordt Beter en de campagne Feest voor Alle Kinderen. Tevens is hij actief als één van de oprichters en leiders van Kick Out Zwarte Piet. Wij vroegen hem hoe het gaat met racisme in Nederland, een issue dat voor vele uitdagingen kwam te staan tijdens de crisis.

Wat waren de verwachtingen met betrekking tot jouw issue voordat de coronacrisis begon?

We zijn het jaar ingestapt met de slogan #2020ZwartePietVrij. In februari stond het er goed voor, we waren gedreven en we wilden dit jaar de druk opvoeren. We hebben ruim twintig lokale groepen en we waren met onze coördinatoren aan het overleggen hoe we ervoor konden zorgen dat er dit jaar de werkelijke omslag kwam. Mijn verwachting was dat er meer politici en scholen om zouden gaan, maar dat ze waarschijnlijk een duw in de rug nodig zouden hebben. Vorig jaar spraken verschillende Tweede Kamerleden zich al uit over Zwarte Piet en racisme. Verder zagen we ook dat er in het onderwijs meer interesse voor verandering ontstond. Steeds meer witte docenten wilden dit onderwerp aansnijden, maar vonden het moeilijk. Het was dus van belang om dit jaar die educatieve kant extra in te zetten om mensen meer bewust te maken en handvatten te geven. Daarom zijn we begin dit jaar gestart met het ontwikkelen van aanvullend educatiemateriaal, lesbrieven en lespakketten, in samenwerking met docenten. We hadden ook grootse plannen met onze initiatieven Feest voor Alle Kinderen, een platform voor een inclusieve Sinterklaasviering, en de Dag van Empathie die we jaarlijks op 3 mei organiseren. Wat betreft deze laatste was het eindelijk gelukt om in alle stadsdelen van Amsterdam een event te laten plaatsvinden. Er waren ook andere steden, onder meer Utrecht, Rotterdam en Nijmegen, die zelf iets wilden organiseren. Het zag er goed uit, we hadden er vertrouwen in.

Wat is er met het issue gebeurd tijdens de crisis?

Toen werd het spannend. Met onze initiatieven en inspanningen brengen wij mensen bij elkaar. Door de crisis was het niet meer vanzelfsprekend om mensen bij elkaar te brengen voor de goede zaak. De doelen van 2020 wilden we nog steeds gerealiseerd zien worden, maar we moesten terug naar de tekentafel. De Dag van Empathie, waar we zo trots op zijn,  kon op 3 mei in de oude vorm helaas geen doorgang vinden en alle events erom heen moesten we met pijn in ons hart annuleren. Echter was er ook geen beter moment om van de samenleving te vragen om meer empathisch te zijn naar elkaar toe. Door de crisis begon het besef te groeien dat we niet zonder elkaar kunnen. Op 3 mei hebben wij het hoofdevenement via livestream alsnog gerealiseerd, met Pakhuis de Zwijger en met een live-uitzending op AT5. Weliswaar zonder publiek, maar over de inhoud en schoonheid hadden we niets te klagen.

Ons eerste protest dit jaar zou eind maart plaatsvinden, maar werd verhinderd door de Mark Rutte-Lockdown. Toen werd George Floyd in Amerika vermoord. We zagen dat veel mensen in de samenleving boos waren en wij hebben toen de demonstratie op de Dam georganiseerd. Wij hadden hoogstens 1500 mensen verwacht, maar tot onze verbazing kwamen er tussen de 15.000 en 20.000 mensen op af. Gelukkig had bijna iedereen een mondkapje op. Na de succesvolle demonstratie en de groeiende aandacht voor de antiracismebeweging in Nederland was het voor ons duidelijk dat de gestelde doelen nog steeds realistisch waren. De demonstratie op de Dam en daaropvolgende demonstraties in het land kan ik niet anders verwoorden dan: ongewoon en krachtig. In één maand zijn meer dan zestigduizend mensen de straat op gegaan. Het was raar om te zien hoe mensen die opkwamen voor hun mensenrechten op de Dam weggezet werden als roekeloos. Het is mooi dat ik gezond ben, maar wat als ik me niet vrij kan bewegen in mijn eigen land zonder dat ik gediscrimineerd en of racistisch bejegend word? Institutioneel racisme is ook een pandemie die de aandacht verdient van ons allen.

Hoe staat het nu met het issue?

We zijn nu een beweging die semi-mainstream is geworden. Mensen weten ons beter te vinden en steeds meer mensen kunnen zich vinden in onze doelen, met name jongeren. Bijna twee derde van de demonstranten waren jonge mensen. We hadden gehoopt dat wanneer zij zich zouden aansluiten bij de beweging dat wij dan een stap verder zouden zijn, maar tegelijkertijd kunnen wij geen betere steun krijgen dan van deze generatie. Het geeft hoop dat veel mensen het issue nu niet langer onzinnig vinden. Het heeft zeker geholpen om op al de podia niet alleen spreektijd te geven aan bekende activisten en betrokkenen, maar vooral aan alledaagse zwarte mensen: iemand die je buur kan zijn, een student, een collega, vrienden (van je kinderen), de zwarte persoon in je dorp die je niet goed kent of waarvan je dacht het verhaal te kennen etc.. Ze stonden voor de eerste keer in hun leven op een podium. Ze vonden het spannend, met knikkende knieën en al, maar ze stonden er en deelden hun ervaring waar hun stad of omgeving niet omheen kon.

We zijn momenteel ook bezig met het verzorgen van trainingen voor mensen om het issue beter te begrijpen. Want er zijn heel veel mensen die met ons protesteren maar het issue nog niet helemaal snappen of door kunnen geven aan anderen. Daar willen we verbetering in aanbrengen. We zijn ook organisatorisch veranderingen aan het aanbrengen zodat er ruimte voor mensen komt om zelf dingen op te pakken en samen ten strijde te trekken.

Wat gaan jullie met het issue doen in de komende tijd?

De Dag van Empathie is dit jaar niet helemaal gelukt zoals we het voor ogen hadden, maar hopelijk kunnen er volgend jaar wel weer activiteiten plaatsvinden. We zijn bezig met een lesbrief voor groep 7 en 8 en daarna gaan we ook een lesbrief maken voor groep 4, 5 en 6. Het is een lesbrief over de erfenis van het koloniaal- en slavernijverleden. Het koloniale verleden treft niet alleen de zwarte gemeenschap maar ook bijvoorbeeld Molukse mensen door wat er in Indonesië is gebeurd. We willen de problematiek  meer inzichtelijk maken voor kinderen op de basisschool. We werken samen met docenten die meekijken en adviseren. We willen lespakketten lanceren over ons slavernijverleden om op nationaal niveau het denken te veranderen. Met het lespakket en het lanceren van het platform ‘Feest voor alle Kinderen’ willen wij vooral benadrukken dat het niet gaat om een traditie kwijt raken of dat je niet jezelf mag zijn, maar om het feit dat wij allemaal onszelf kunnen zijn. En daarnaast denk ik dat heel veel mensen niet beseffen dat als je issues echt wil oplossen, dat het gaat schuren, dat het pijn gaat doen, dat het schaamte met zich mee gaat brengen. Want ik denk dat issues aankaarten altijd inhoudt dat je waarschijnlijk één stap terug moet nemen (reflecteren) om twee stappen vooruit te kunnen nemen.