Wereld Niet-Rokendag

Nog altijd sterven er jaarlijks 20.000 mensen in Nederland aan de gevolgen van roken en beginnen iedere week honderden jongeren ermee. Logisch dat de overheid, samen met tientallen partners, beginnen met roken probeert te bemoeilijken en stoppen probeert te vergemakkelijken. Tussen oktober afgelopen jaar en maart dit jaar leenden we collega Maarten Spaans een vijftal maanden uit aan het ministerie van VWS om hier een bijdrage aan te leveren. Voor de gelegenheid hebben we hem een aantal vragen gesteld.

Wat waren precies je werkzaamheden bij VWS?
Voor vijf maanden was ik zowel campagnemanager van de antirookcampagne PUUR Rookvrij als communicatieadviseur van staatssecretaris Paul Blokhuis op het tabaksontmoedigingsbeleid. Toen ik startte was de campagne – gericht op het positief ondersteunen van potentiële stoppers – in volle ontwikkeling en ging deze bijna live. In de maanden daarna heb ik me onder meer beziggehouden met het finetunen van de multimediale campagne, het inzetten van branded content en het ontwikkelen van materialen voor professionals. Als communicatieadviseur hield ik me daarnaast bezig met de publiekscommunicatie rondom beleidsmaatregelen van het kabinet. Zo werd op 1 januari het ‘uitstalverbod’ voor tabakswaren uitgebreid (rookwaar mag niet meer in het zicht liggen) en ook zijn onderwijsterreinen sinds kort volledig rookvrij. Samen met het team bij VWS verzorgden we de communicatie rondom dit soort maatregelen.

Hoe vond je het om mee te werken aan de anti-rook campagne?
Als roker en stopper weet ik hoe lastig het is om van deze verslaving af te komen. Er nooit aan beginnen is de beste remedie, maar als je er eenmaal aan bent begonnen, kun je best wat steun in de rug gebruiken om ervan af te komen. Ik kan niet anders dan het volledig eens zijn met het doel van de campagne. Ook de insteek van de campagne – op een positieve wijze laten zien wat de voordelen zijn van een rookvrij leven – vind ik mooi en trekt me aan. Anders dan bij negatief geframede campagnes over gezondheidsschade ondersteunt deze campagne potentiële stoppers, in plaats dat hij vertelt wat ze niét moeten of mogen doen. Dat weten rokers zelf echt wel.

Is er al resultaat bekend voor de campagne? Was je blij met dit resultaat?
Gedragsverandering teweegbrengen met campagnes – en zeker op het gebied van consumptiepatronen – vergt een lange adem. Het is dan ook een meerjarige campagne waarvan de effecten niet heel snel zichtbaar zijn. Bovendien maakt de campagne onderdeel uit van een heel pakket aan maatregelen, zoals afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord. Al deze maatregelen samen moeten er echt toe leiden dat het aantal tabaksverslaafden afneemt en er minder jongeren met roken beginnen. In de periode dat ik meewerkte aan de campagne, zagen we bijvoorbeeld wel al een groei in de bereidheid van rokers om een stopcoach in te schakelen voor hulp bij stoppen. Maar voor harde resultaten is het nog vroeg.

Hoelang duurde jouw interim-periode bij het ministerie van VWS geduurd?
Van oktober 2020 tot maart 2021

Heb je de rol als interim ervaren? (En heeft het geholpen dat je vanaf buiten het ministerie komt?)
Het is tof om als adviseur van een bureau een tijdje dedicated mee te draaien in een organisatie. Doordat ik in afgelopen jaren zo veel verschillende opdrachten, opdrachtgevers en communicatiedisciplines heb ervaren, kon ik vrij snel in het team meedraaien. Proactief zijn en veel vragen stellen werkt dan mee. Wat zeker ook hielp, was dat het team waar ik terechtkwam erg bevlogen is en me met open armen ontving. Ondanks de afstand door corona, voelde ik me snel onderdeel van het team.

Heb je nog interessante inzichten vanuit je tijd bij VWS? (De campagnes gingen over gedragsverandering, is de werkwijze voor roken hier nog anders dan voor andere soorten van gedragsverandering)?
Uiteindelijk wil niemand dat jongeren beginnen met roken en niemand wil de ernstige gevolgen van roken ondervinden. Er is dus een gemeenschappelijk doel, waar zowel rokers als niet-rokers zich in kunnen vinden. Het is goed dat de overheid vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid beleid maakt om roken tegen te gaan en daarbij rokers serieus neemt. Het inzicht dat een betuttelende toon niet werkt is belangrijk, al zullen er altijd mensen zijn die vinden dat iédere maatregel of campagne betuttelend is. Ik hoop dat deze positieve campagne nog een tijd zal lopen en rokers echt aanzet tot het nemen van de stap om er definitief vanaf te komen.