We live in a time of fundamental and long-term transitions in the areas of climate, energy and society. Yet we see worldwide – in the United States, Europe and the Netherlands – that political parties and powerful stakeholders are slowing down these changes or preferably reversing them. For organizations this is complicated: they struggle with their role in the transitions. They have to tack between new legislation from the Netherlands and Europe, criticism from the outside world and the internal pressure to innovate and develop new business models in order to remain viable. 

That is why the theme during the Issue Congress was Leadership in Transition Times centraal. Met inspirerende sprekers en een leergierig publiek gingen we op zoek naar optimisme en leiderschap in deze turbulente tijden. Ondanks dat de sprekers werken in verschillende sectoren en zich niet allemaal bezighouden met dezelfde transities, stond aan het eind van de middag één inzicht pal boven water: goed leiderschap doe je samen, zeker in tijden van grootschalige verandering. 

Optimisme

Soms lijkt de wereld een stap in de goede richting te zetten, om vervolgens twee stappen terug te doen. Wie veel naar het nieuws kijkt, kan zich blindstaren op goede ontwikkelingen die worden teruggedraaid, op onrust en verdeling of op weer het zoveelste klimaatdoel wat niet wordt gehaald. Dat is niet zo gek, we weten inmiddels allemaal dat nieuwskoppen worden afgestemd naar kliks, en helaas klikken wij graag op nieuws waar we kwaad of bang van worden.  

Maar er zijn ook lichtpuntjes. Pieter Paul Verheggen sprak als directeur van onderzoeksbureau Motivaction over ‘tipping points’ – kritieke momenten waarop (kleine) veranderingen een aanzienlijke en vaak onomkeerbare impact hebben – in de samenleving. En wat blijkt? Het onderzoek toont aan dat tipping points op het gebied van de energietransitie en maatschappelijke transitie dichterbij zijn dan we denken. Veel mensen zijn ervan overtuigd dat die transities nodig zijn én hebben hun gedrag al veranderd. 

De gesproken column van communicatiestrateeg, psycholoog en zelfbenoemd klimaatoptimist Daan Remarque sloot naadloos op dit onderzoek aan. “Leiderschap is verleiderschap”, stelde Daan. Er is altijd genoeg reden om pessimistisch te zijn, maar pessimisme zuigt alle energie uit mensen. Optimisme geeft energie, verbeeldingskracht en creativiteit. Oftewel, optimisme is de zuurstof die de vlam van vooruitgang doet dansen.  

Daan benoemde dat 80 procent van Nederland bezorgd is over het klimaat, en ziet als optimist potentie om de massa in beweging te krijgen. Maar hoe verleid je die 80 procent? “Met respect en empathie. Verdiep je in de waarden en overtuigingen van andersdenkenden.” 

Duurzaam bedrijfsleven

Ook Harwil de Jonge (directeur Gebiedsontwikkeling en Duurzaamheid bij Heijmans Vastgoed) en Marianne van Keep (Chief Sustainability Officer bij Verstegen Spices & Sauces) benadrukten dat verduurzaming binnen een groot bedrijf alleen kan als het overal in de organisatie terugkomt én als je ambitieuze doelen durft te stellen.  

Zo belooft Heijmans om de plekken waar ze gaan ontwikkelen of bouwen beter achter te laten dan ze het aantroffen en heeft Verstegen 33 concrete duurzaamheidsambities, op het gebied van prestatiebeoordelingen tot vacatureomschrijvingen. “Herhalen, herhalen, herhalen. Duurzaamheid vraagt om constante aandacht in elke laag van de organisatie” aldus Marianne. 

Oud-diplomaat Tom de Bruijn waarschuwde voor ‘jojo-beleid’: “Niets is zo erg als regelgeving die steeds wisselt. Bedrijven hebben behoefte aan zekerheid en continuïteit.” Dit onderstreept het belang van consistent beleid en collectief leiderschap, waarin organisaties samenwerken met beleidsmakers en maatschappelijke actoren.

Conclusie: je hebt meer impact dan je denkt

Tenslotte sprak Faiza Oulahsen over de impact die je als individu en individueel bedrijf kunt hebben. Ze werkte 13 jaar bij Greenpeace en stapte in 2024 over naar KPMG, waar ze bedrijven adviseert over verduurzaming. In die rol laat ze bedrijven zien dat ze een speler in een grotere arena zijn en dat al die spelers elkaar beïnvloeden. Als je zelf van positie verandert, heeft dat ook effect op de organisaties om je heen. Ook benadrukte ze het belang van constructieve polarisatie en een open houding: “Als activist wees ik vroeger met de vinger. In mijn nieuwe rol ben ik meer dienstverlenend en kom ik ergens om te helpen.”   

Het Issuecongres 2025 levert de aanwezigen het inzicht op dat de transities onomkeerbaar zijn en dat leiderschap het verschil maakt. Niet alleen wanneer je op posities met gezag zit, maar vooral door in elke rol mensen te verbinden, nieuwsgierigheid te stimuleren en moedige keuzes te maken. Want zoals Faiza treffend zei: “Maak jezelf groter dan je denkt dat je bent. Als jij beweegt, heeft dat impact.” 

Bekijk ook de thema’s en terugblikken op eerdere edities van het Issuecongres.