Vijf jaar nadat de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg in Nederland bij gemeenten is komen te liggen, kampt 85 procent van hen met financiële tekorten. Lokale bestuurders zijn genoodzaakt de gaten op te vullen met geld dat voor andere beleidsdomeinen is bedoeld, waardoor reserves steeds verder uitgeput raken. Voor de Opsterlandse wethouder Rob Jonkman was de maat afgelopen jaar vol. Met een petitie riep hij de Tweede Kamer op om werk te maken van het structurele geldgebrek. Wij spraken Jonkman in de aanloop naar de uitreiking van de Issue Award, waarvoor hij met zijn jeugdzorgpetitie is genomineerd.
De door jou geïnitieerde jeugdzorgpetitie kreeg bijval van 140 colleges van burgemeester en wethouders, met uiteenlopende politieke kleur. Wat zegt dat?
‘Dat gebeurt bijna nooit, meestal zijn het individuele politieke partijen die met een dergelijk thema aan de slag gaan. Nu gaat het om 140 colleges, dus ongeveer zeshonderd burgemeesters en wethouders. Dat zegt dat het niet is gericht op partijpolitiek, maar op problematiek die heel veel gemeenten aangaat. Als gemeenten constant geld moeten bijleggen raakt dat niet alleen de jeugdzorg, maar ook andere beleidsterreinen en burgers. Alle seinen staan eigenlijk op rood.’
Wat zijn de consequenties als de tekorten in de jeugdzorg niet worden opgelost?
‘Er ontstaan dan twee problemen. In de eerste plaats dreigen er bijvoorbeeld wachtlijsten. Zonder dat te dramatiseren: als mensen met diepe problemen geen hulp kunnen krijgen, dan kan dat nare consequenties hebben. Daarnaast komen we op het kritieke punt dat gemeentes moeten gaan snijden in andere uitgaven of de lasten voor inwoners moeten verhogen om de begrotingen rond te krijgen.’
Minister De Jonge erkent dat het niet goed gaat met de jeugdzorg en komt met een geldbedrag over de brug. Dat bedrag haalt het echter niet bij het tekort, terwijl de vraag naar jeugdzorg stijgt. Hoe kijkt u aan tegen de stappen vanuit het Rijk?
‘Vorig jaar kwamen gemeenten 1,2 miljard euro tekort op de jeugdzorg. Reserves die door gemeenten zijn aangelegd raken daardoor steeds verder uitgeput. Ik ben het met de minister eens dat gemeenten geld kunnen besparen door beleidsaanpassingen, maar niet het hele bedrag. Wat het Rijk nu toegezegd heeft is drie keer 300 miljoen, voor de komende drie jaar. Dat is veel te weinig.’
Er komt dit jaar een uitgebreid onderzoek naar buiten over de problemen in de jeugdzorg. Daar wordt niet alleen het budget voor jeugdzorg onder de loep genomen, maar ook het jeugdzorgbeleid dat gemeenten voeren. Heb je vertrouwen in een goede uitkomst?
‘Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat de conclusie wordt dat de nu toegezegde budgetten toereikend zijn en dat de schuld bij gemeenten zelf ligt. Als 20 procent van de gemeenten een probleem heeft ligt het wellicht aan het beleid, maar niet als het om 85 procent gaat. We zullen er misschien geen 1,2 miljard bijkrijgen – de waarheid zal ergens in het midden liggen. Maar ook als hij in het midden ligt wordt het voor gemeenten een stuk beter werkbaar.’
Wat ga je doen als het onderzoek niet die uitkomst heeft? Acties, of misschien een nieuwe petitie?
‘Het zal wel moeten. Dan hebben we geen keus. We hebben nu 140 colleges van B&W meegekregen, maar als we straks moeten concluderen dat we onvoldoende krijgen om de jeugdzorg goed uit te voeren, dan verwacht ik zeker een verdubbeling.’
